حاملگی خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم یکی از شایع ترین دلایل مرگ و میر زنان در طول سه ماه اول بارداری محسوب می شود. به همین دلیل این عارضه و خطراتی که در پی دارد بسیار حائز اهمیت است. اگر تخمک بارور شده توسط اسپرم در مکانی خارج رحم قرار بگیرد (معمولاً در یکی از لوله‌های فالوپ این اتفاق می‌افتد و در موارد نادر در دهانه رحم، حفره شکمی یا تخمدان ممکن است پیش بیاید) به این اختلال، حاملگی خارج رحمی می‌گویند. در این مقاله با ما همراه باشید تا در این خصوص بیشتر توضیح دهیم.

حاملگی خارج از رحم چگونه اتفاق می افتد؟

حاملگی زمانی اتفاق می‌افتد که یک تخمک توسط یک اسپرم بارور شود و در پوشش داخلی رحم قرار بگیرد. در طول هر دوره قاعدگی یک تخمک بالغ از تخمدان‌ها خارج می‌شود، این تخمک به فضای داخل لوله‌های فالوپ آزاد می‌شود و ممکن است در این محدوده لقاح با اسپرم انجام شود، لقاح در اکثر موارد در لوله فالوپ انجام می‌شود و سپس به سمت رحم حرکت می‌کند تا در آندومتر (پوشش داخلی دیواره رحم) لانه‌گزینی را انجام دهد، حاملگی و رشد جنین پس از این مرحله ادامه می‌یابد. هنگامی که تخمکی که بارور شده است در جایی غیر از رحم قرار بگیرد، این حاملگی را حاملگی خارج از رحم می گویند. لوله فالوپ قابلیت ارتجاع، حمایت از جنین و تغذیه جنین را ندارد بنابراین حاملگی خارج از رحم نمی‌تواند ادامه پیدا کند. این اختلال اگر به موقع تشخیص داده نشود می‌تواند سبب پاره شدن لوله فالوپ شود. احتمال رخداد حاملگی خارج رحمی یک تا دو درصد می‌باشد.

در 15 درصد موارد احتمال پارگی لوله فالوپ وجود دارد که عوارض زیر را ایجاد می‌کند:

• درد شدید
• خونریزی داخلی
• شوک

پارگی لوله فالوپ یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود که نیاز به جراحی فوری و گاهی اوقات تزریق خون دارد.

اصلی‌ترین علت حاملگی خارج رحم چیست؟

علل ایجاد حاملگی خارج رحم در اکثر موارد ناشناخته است اما به نظر می‌رسد آسیب، زخم یا انسداد در لوله فالوپ می‌تواند از عوامل دخیل باشد. با اینکه در 50 درصد موارد هیچ علت خاصی برای این عارضه وجود ندارد اما عوامل زیر به عنوان مواردی که ممکن است باعث افزایش احتمال حاملگی خارج از رحم شود مطرح می‌باشند:

• بیماری‌های التهابی لگن
• بستن لوله‌ها
• حاملگی‌های خارج رحم قبلی
• زخم ناشی از جراحی لگن
• شکل نامعمول لوله فالوپ
• اندومتریوز
• استفاده از روش‌های باروری در آزمایشگاه مانند IVF
• سیگار کشیدن
• سن بالای 35 سال

احتمال حاملگی خارج از رحم با روش‌های پیشگیری از بارداری چند درصد است؟

استفاده از IUD خطر بارداری خارج رحم را در حالت کلی کاهش می‌دهد اما اگر با استفاده از IUD هورمونی باردار شود، احتمال بارداری خارج از رحم تا 50 درصد افزایش خواهد یافت. IUD مسی این احتمال را تا 15 درصد افزایش می‌دهد.

در صورت استفاده از قرص پروژسترون و ایمپلنت ضد بارداری نیز امکان حاملگی خارج رحم مقداری افزایش می‌یابد.

تمام روش‌های پیشگیری از بارداری در افرادی که قبلاً بارداری‌های خارج از رحم داشته‌اند بلامانع است.

علائم شایع بارداری خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم در ابتدا علائمی مانند بارداری معمولی دارد، علائمی مانند عقب افتادن دوره قاعدگی، حالت تهوع صبحگاهی و حساسیت سینه

اما با ادامه بارداری علائمی بروز می‌کنند که نشانه‌ی بارداری خارج رحمی هستند؛ این علائم عبارتند از:

• درد یا گرفتگی در پایین شکم (این درد معمولاً در یک طرف بروز می‌کند)
• درد در شانه، گردن، کمر یا روده بزرگ
• خونریزی واژینال که ممکن است خفیف یا شدید باشد.
• حالت تهوع و استفراغ
• سرگیجه، ضعف و غش

تشخیص حاملگی خارج رحم

با شرح حال و معاینات فیزیکی پزشک ممکن است درخواست آزمایش‌هایی را جهت تشخیص حاملگی خارج از رحم داشته باشد، این آزمایش ها شامل این موارد هستند:

• آزمایش خون و ادرار بارداری
• سونوگرافی
• در مواردی لاپاراسکوپی برای مشاهده لوله فالوپ

در برخی موارد پس از پارگی لوله فالوپ، حاملگی خارج از رحم تشخیص داده می‌شود.

درمان سریع حاملگی خارج از رحم

حاملگی خارج از رحم باید هرچه سریعتر پایان یابد زیرا جنین قادر به رشد در لوله فالوپ نیست و ادامه بارداری برای مادر خطرناک است.

با توجه به محل قرار گرفتن جنین و سن بارداری پزشک در مورد نحوه درمان تصمیم می‌گیرد.

• گاهی اوقات بدون اینکه احتیاج به هیچ مداخله‌ای باشد جنین سقط می‌شود.
• اگر لوله فالوپ دچار پارگی نشده باشد و زمان زیادی از بارداری نگذشته باشد می‌توان از طریق تزریق دارو جهت جلوگیری از رشد بارداری استفاده کرد. پس از تزریق سلول‌های حاملگی در بدن جذب می‌شود.
• در مواردی جهت خارج ساختن حاملگی خارج از رحم و ترمیم آسیب‌های احتمالی به لوله فالوپ جراحی لاپاراسکوپی لازم است. گاهی اوقات نیاز است که لوله فالوپ برداشته شود.

اکثر افرادی که حاملگی خارج از رحم دارند می‌توانند در آینده باردار شوند اما باید تحت نظارت پزشک باشند زیرا احتمال بارداری خارج از رحم برای آن‌ها بیشتر است.

جلوگیری از بارداری خارج از رحم

در اکثر موارد حاملگی خارج از رحم به دلیل آسیب، زخم یا انسداد لوله‌های فالوپ ایجاد می‌شود. با رعایت این نکات می‌توان از حاملگی خارج از رحم جلوگیری کرد:

• کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی از طریق استفاده از کاندوم در هنگام برقراری هر گونه رابطه جنسی
• انجام منظم آزمایش‌های سلامت جنسی (هم زن هم شریک جنسی او)
• هرگونه عفونتی در ناحیه لگن باید به سرعت تحت مداوا قرار بگیرد تا از ایجاد عوارض بعدی جلوگیری شود.
• اجتناب از سیگار کشیدن

منبع:

https://shvic.org.au/for-you/pregnancy/ectopic-pregnancy