رحم خانم ها دارای یک پوشش داخلی است که با عنوان آندومتر شناخته می شود. پولیپ ها در این پوشش داخلی و به علت رشد بیش از اندازه بافت آندومتر شکل می گیرند. این پولیپ ها می توانند در طولانی مدت مشکلات جدی در روند بارداری و سیکل قاعدگی بانوان ایجاد کنند. از همین رو تشخیص و درمان به موقع آن ها بسیار اهمیت دارد. در این نوشتار می خواهیم به جزئیات مهمی از این اختلال مانند روش های تشخیصی، درمان، علائم، علل و … بپردازیم.
پولیپ رحم چیست؟
همانطور که اشاره کردیم پولیپ ها در آندومتر یا همان پوشش داخلی رحم ایجاد می شوند. از همین رو به عنوان پولیپ آندومتر نیز شناخته می شوند. گاهی اوقات این پولیپ ها توسط پایه ای به آندومتر وصل بوده و به همین دلیل در داخل رحم رشد بیشتری می کنند. برخی افراد پولیپ رحم و فیبروم رحم را با هم یکسان دانسته و یا با هم اشتباه می گیرند. در این زمینه باید بگوییم که پولیپ ها در بافت آندومتر ایجاد می شوند اما فیبروم ها در قسمت عضلانی رحم شکل می گیرند.
پولیپ ها از نظر اندازه و شکل با هم متفاوتند. آن ها می توانند از چند میلی متر تا چند سانتی متر اندازه داشته و به شکل های گرد یا بیضی باشند. همچنین ممکن است در هر رحم بیش از یک پولیپ نیز وجود داشته باشد. توده های پولیپ در درون رحم بافتی نرم داشته که اغلب آن ها (حدود 95 درصد) معمولا خوش خیم و قابل درمان هستند. رنگ این توده ها معمولا مشابه بافت آندومتر، قرمز یا قهوه ای است، شاید کمی تیره تر.
انواع پولیپ های رحم
پولیپ سرویکس
به این پولیپ ها، پولیپ دهانه رحم نیز گفته می شود و همانطور که از نامش مشخص است در دهانه رحم ایجاد می گردد. اغلب عفونت های دهانه رحم در بروز این پولیپ ها موثر است.
پولیپ فوندوس
این پولیپ ها در قسمت انتهایی بالای رحم که گردی شکل است ایجاد می شوند. به این ناحیه همانند اسم این نوع پولیپ ها فوندوس گفته می شود.
پولیپ رحم چه علائمی دارد؟
اغلب پولیپ های رحم بدون علامن هستند و برای تشخیص آن ها نیاز به سونوگرافی و تست های تخصصی مانند هیستروسکوپی، پاپ اسمیر، بیوپسی و … است. اما در برخی از موارد که همراه با نشانه هایی است، می توان موارد زیر را جزو شایع ترین ها در نظر گرفت:
- خونریزی پس از یائسگی
- مشاهده لکه بین دو نوبت قاعدگی
- برهم خوردگی نظم قاعدگی
- نازایی
- خونریزی های شدید یا غیرطبیعی در دوره قاعدگی
- خونریزی پس از روابط جنسی
لازم به ذکر است که در صورت مشاهده هر یک از این علائم لازم است به یک متخصص خوب مراجعه نمایید. افرادی که دچار ناباروری یا ادامه بارداری می شوند نیز می توانند با مراجعه به یک کلینیک درمان ناباروری خوب هرچه سریع تر ریشه اصلی را بیابند و نسبت به درمان آن اقدام نمایند.
علل ابتلا به پولیپ رحم چیست؟
این بیماری همچنان علت مشخص و دقیقی ندارد اما برخی موارد هستند که به عنوان علل شایع در ایجاد پولیپ های رحمی شناخته می شوند؛ مانند عوامل هورمونی. پولیپ ها نسبت به هورمون های استروژن حساسند. این هورمون ها هر ماه باعث ضخیم تر شدن پوشش رحم یا همان آندومتر می شود و با رشد پولیپ های رحم نیز در ارتباط هستند.
از دیگر عوامل موثر در ایجاد پولیپ رحم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش وزن
- عفونت رحمی
- افزایش سن
- یائسگی
- مصرف قرص تاموکسیفن
- مصرف داروهای مربوط به سرطان سینه
- فشار خون بالا
- سابقه جراحی بیوپسی آندومتر یا برداشتن رحم
خطرات درمان نکردن پولیپ آندومتر
به طور کلی پولیپ های رحم، توده های خوش خیم غیرسرطانی هستند اما برخی از آن ها می توانند به مرور سرطانی شوند. همچنین این پولیپ ها می توانند منجر به نازایی زنان شوند که تنها با جراحی قابل درمان هستند.
در بانوانی که از روش آی وی اف و سایر روش های لقاح خارجی و آزمایشگاهی برای باروری استفاده می کنند، وجود پولیپ رحمی می تواند احتمال سقط جنین را افزایش دهد. بنابراین لازم است پیش از اقدام برای بارداری جراحی پولیپ رحم توسط پزشک متخصص انجام شود.
روش های تشخیص دقیق پولیپ رحم
با توجه به تاثیرات پولیپ رحم در ناباروری بهتر است که فرد برای تشخیص دقیق به یک مرکز ناباروری که پزشکان متخصصی دارد مراجعه نماید. پس از مراجعه حضوری پزشک شرح حال کاملی از بیمار می گیرد که شامل اطلاعات کاملی از روند قاعدگی او، لکه بینی های بین دو نوبت پریود، علائم غیرطبیعی، خونریزی های غیرمعقول، سوابق ناباروری و … است. در این میان لازم است که فرد در صورت مصرف داروهای خاص و ابتلا به بیماری های زمینه ای حتما به پزشک خود اطلاع دهد.
معاینه واژینال نیز انجام می شود اما در نهایت لازم است برخی تست های تشخیصی نیز انجام گیرد تا به واسطه آن ها پزشک بتواند تشخیص دقیقی داشته باشد. در ادامه به برخی از این تست های تشخیصی می پردازیم.
هیستروسکوپ از طریق دهانه رحم وارد رحم می شود و شرایط را برای مشاهده داخل رحم برای پزشک فراهم می کند. این روش ممکن است گاهی همراه با برداشتن رحم نیز انجام شود.
این روش هم برای تشخیص هم درمان کاربرد دارد. در اتاق عمل انجام شده و پزشک با ابزار کورت اقدام به برداشتن بافت داخلی آندومتر می کند. این بافت برداشته شده با هدف تشخیص سرطانی یا غیر سرطانی بودن به آزمایشگاه ارسال می شود.
در این روش نیز از ابزاری مخصوص برای برداشتن پوشش داخلی رحم استفاده می شود تا برای تشخیص بیشتر در آزمایشگاه های تخصصی مورد بررسی قرار گیرند.
در این روش مایعی استریل شده از طریق لوله کاتتر وارد رحم شده و با منبسط کردن آن، تصاویر واضحی از بافت درونی رحم نشان می دهد. این روش گاهی اوقات پس از سونوگرافی ترنس واژینال انجام می شود.
در این روش تشخیصی، پروپ از راه واژن به رحم وارد می شود و با ساطع کردن امواج فراصوت، وضعیت بافت داخلی رحم را نمایان می کند.
درمان قطعی پولیپ رحم
پولیپ هایی که علائم خاصی ندارند اغلب بی نیاز از درمان هستند اما در موارد حادی که موجب خونریزی و یا سرطان می شوند، نیاز به درمان و پیگیری جدی است که در ادامه بهترین روش های درمان را بیان می کنیم:
روش درمان با دارو همواره از روش های درمان قطعی محسوب نمی شود. در مورد پولیپ های رحمی نیز این مسئله وجود دارد. داروهایی که برای درمان این عارضه مورد استفاده قرار می گیرند مانند پروژستین ها و داروهای آگونیست هورمون آزادکننده گنادوتروپین به منظور تنظیم هورمونی تجویز می شوند که اغلب نشانه های ناشی از پولیپ رحم را کاهش می دهند اما پس از قطع مصرف مجدد علائم مربوطه باز می گردند.
درمان پولیپ با روش کورتاژ ممکن است به صورت همزمان با هیستروسکوپی انجام شود. در این روش پزشک با استفاده از هیستروسکوپ و کورت به بررسی بخش داخلی رحم و تراشیدن دیواره آن می پردازد. به همین ترتیب پولیپ از بین می رود.
از این روش اغلب برای پولیپ های کوچک استفاده می شود. برداشتن پولیپ رحم در این روش با ابزار هیستروسکوپ انجام می شود.
در صورت عدم درمان پولیپ های رحم و یا سرطانی بودن آن ها از روش جراحی هیسترکتومی یا برداشتن رحم استفاده می شود.
آیا پولیپ رحم قابل پیشگیری است؟
به طور کلی روشی قطعی تحت عنوان پیشگیری از پولیپ رحم وجود ندارد اما می توان با پیشگیری از افزایش وزن و توجه به سلامت فردی تا حدودی احتمال ابتلا به این بیماری را کاهش داد. برخی دیگر از عوامل موثر در پیشگیری از ایجاد پولیپ های رحمی عبارتند از:
- داشتن روابط جنسی سالم
- توجه به بهداشت فردی
- انجام تست پاپ اسمیر
- پوشیدن لباس زیرهای با جنس ضد حساسیت
- اقدام برای معاینات منظم لکن خاصره
در نهایت باید بگوییم که برای پیشگیری از پیشرفت این بیماری بهترین راه این است که به صورت منظم و هر چند مدت یک بار نسبت به بررسی و چکاپ وضعیت خود اقدام نمایید. با این کار می توان هرچه سریع تر اختلالات موجود را تشخیص داد و نسبت به درمان آن ها اقدام کرد.